බෞද්ධ දරුවන්ට දහම් පාසල් මොකටද?

අද දහම් පාසල් දවසනෙ. උදේම ගියා පොඩි කට්ටිය අරගෙන දහම් පාසලට. අද පන්සලක් නෑ. එතනත් පාසලක්. ගේට්ටුව අවට වාහන 75ත් 100ත් අතර සංඛ්‍යාවක් තිබුණා. 'දහම්පාසල් බස්රථ' තුනකුත් තිබුණා. ගේට්ටුව ළඟ ශිෂ්‍ය නායක අයිල දෙන්නයි, අක්කල දෙන්නයි. 'නිල ඇඳුම', 'බැජ් එක' පරීක්ෂා කරනවා. "මල්ලිගේ කොණ්ඩේ වැඩියි" එක අයියා කෙනෙක් අපේ පුතාට කිව්වා. "එයත් ප්‍රිෆෙට්" අනෙක් අයියා කිව්වා. මල්ලිත් හිනා උණා මිසක් මොකුත් කිව්වෙ නෑ. ප්‍රශ්නෙ දුර දිග ගියෙත් නෑ. ඇතළට යන්න බෑ දෙමාපියන්ට. යන්න තහනම් නෙමේ වෙන්න ඕනෙ. අර පාසලේ වගේ කියල හිතාගෙන යන්නෙ නෑ වගේ. කොහොමත් 20ක් 30ක් ගේට්ටුව අවට ඉන්නවා.
මට හැමුදුරුවෝ බැහැදකින්න ඕනෙ. ඉතින් මම ඇතුළට ගියා. බාධාවක් වුනේ නෑ. ඇතුළට යද්දි මෙන්න පොත් 'සල්පිලක්'. ඩෙස් බංකු රාක්ක පුරෝල පොත්. "ආ මට තාත්තාට කියන්න අමතක උණා අද පොත් ගන්න සල්ලි ගේන්න කිව්වනෙ". පුතා කීව. "පුතාට මොකක් හරි පොතක් ඕනෙද?" "නෑ. නෑ. අර ගේන්න කිව්ව එකයි මම කිව්වෙ" "හරි මොකක්ද දැන් කරන්න ඕනෙ" "යමක් දැක්ක පළියට ගතයුතු නොවේ. අවශ්‍ය දේ පමණක් සෑහේ" පුතා කීවා. "ආ මතකයි නේද". ඒ එක පවුලක තීරණය විතරයි. ඒත් තව කී දෙනෙක් 'පොත් ගන්න' සල්ලි ගේන්න ඇතිද?
7.30ට ඝණ්ඨාරය නාද වුණා. පාසලේ වගේමයි. ලමයි පෝලින් උණා. මල් පෙරහැර ආවා. ගියා. ‍පන්ඩිත හාමුදුරු‍වෝ සිල් දුන්නා. නිවේදන ටික කියෙව්වා. අන්තර් නිවාස තරඟවලි ගැන කිව්වා. අන්තර් දහම්පාසල් තරඟාවලි ගැන කිව්වා. ශිෂ්‍ය නායක දිනයක් ගැන කිව්වා. විනාඩි 10ක් 15ක් අතර 'ආගමික වතාවත්' අවසන්. ළමයි පන්තිවලට ගියා.
පන්තිවලට ගුරුවරු ගියා. පොඩි හාමුදුරුවරු දෙතුන් නමයි. විශ්‍රාමික ගුරුවරු දෙන්නයි. වසර 30ක් පමණ කාලයක් තිස්සේ දහම්පාසලේ ඉගැන්වීම කරණ වැඩිහිටි 'දහම්පාසල් ගුරුතුමියයි'. දහම්පාසල් අවසානය හා ධර්මාචාර්ය සමත් වැඩිහිටි ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවන් කණ්ඩායමයි. ඔක්කොම පන්ති 10ක් නැත්නම් 11ක් තියෙනවා. ආරම්භක පන්තිය 1 නෙමේ. පාසලේ 1 වසරේ ඉන්න අය දහම්පාසලේ මුල් පන්තියේ. ඒ පන්තියේ සිට පන්ති 4ක ළමයි 50 බැගින් විතර ඉන්වා. ඊළඟ පන්තියේ 20ක් විතර. ඊළඟ පන්තියේ ඒ කියන්නේ පාසලේ 5ට සමාන්තර පන්තියේ ඉන්නේ 12ක් විතර. 6, 7, 8 පන්තිවල ළමයි 30, 40 විතර ඉන්නවා.
ගුරුවරු නම් ලකුණු කරනවා. අච්චු පොත අරගෙන පාඩමක් කරනවා. ඒ හැම පාඩමක්ම වගේ පාසලේ බුද්ධාගමට උගන්න ඒවා. පාලි වගේ ඒවා බොහොම උඩින් පල්ලෙන් යන්නේ. 10 විතර වෙනකොට විවේකය. ආයෙත් අච්චු පොත හා පාඩම්. තෝරගත්ත ළමයි ටිකක් අරගෙන 'තරඟ' වලට සූදානම් කරනවා. 11ට ආයත් පෝලින්. ගාථාවක් කියනවා ගෙදර යවනවා.

ඔක්කොම ළමයි 700-800 ක් විතර ඉන්නවා. ඒත් පන්සලේ එපමණ ළමයි ප්‍රමාණයකට ඔය මිශනාරී ක්‍රමයේ පන්ති කාමර අධ්‍යාපනය දෙන්න ඉඩ මදි. ඉතින් ලොකු හාමුදුරුවෝ පන්සල් වත්ත පුරා මඩු ගහනවා. ගස් ඉර ඉරා ඩෙස් බංකු හදනවා.

අපේ දරුවන්ට ඕනෙ මේ ආකාරයේ දහම්පාසල් අධ්‍යාපනයක්ද? හරියටම තවත් පාසල් දිනයක් වගේ! ‍අච්චුපොත් පාඩම් විනා සාරධර්ම වර්ධනයක් හෝ ආගමික ගුණවගාවක් ඇති කිරීමේ හැකියාවක් මේ දහම්පාසල් අධ්‍යාපන ක්‍රමයෙන් ලැබෙන්නනෙ නෑ.

ළමයා හා පන්සල අතර හොඳ සම්බන්ධතාවයක් ඇතිවන, ළමයාතුළ යහපත් ගුණධර්ම වර්ධනය කිරීමට හැකි හොඳින් සංවිධානය කළ පෝදා වඩසටහන් 1ක් මේවගේ දහම් පාසල් දින 4ට වඩා හොඳ බව මාගේ මතයයි.