සභාවෙන් අවසරයි!

කැලණිය විශ්ව විද්‍යාලයේ කුලපති, පෑලියගොඩ විද්‍යාලංකාර පරිවේනාධිපති, කොළඹ හලාවත දෙදිසාවේ ප්‍රධාන සංඝ නායක, ක්‍රිපිටක වාගීස්වරාචාර්ය මහෝපාධ්‍යාය පණ්ඩිත අතිපූජ්‍ය වැලමිටියාවේ ධර්ම කීර්ති ශ්‍රී කුසලධම්මාභිධාන නාහිමිපාණන් වහන්සේ හා දොම්පෙ ගණේගොඩ ශ්‍රී සාරානන්ද මහා පරිවේනාධිපති, දොම්පෙ ගණේගොඩ ශ්‍රී පුණ්‍යවර්ධනාරාම මහා විහාරාධිපති, බුද්ධ ශාසන කීර්ති ශ්‍රී ,ත්‍රිපිටක ධර්මවේදී, සිරි සුගතවංසාලංකාර, සියනාදී සිව් කෝරළයේ ප්‍රධාන සංඝනායක, ශාස්ත්‍රවේදී පූජ්‍ය දන්දෙණියේ ජිනවංසාභිධාන නාහිමිපාණන් වහන්සේ ඇතුළු මහා සංඝ රත්නයෙන් අවසරයි! දොම්පෙ ප්‍රාදේශීය සභාවේ ගරු සභාපතිතුමා ප්‍රමුඛ, නියෝජ්‍ය අමාත්‍යතුමන්, පළාත් සභා මන්ත්‍රීතුමන්ලා සහ ප්‍රාදේශීය සභා මන්ත්‍රීතුමන්ලා ඇතුළු මහජන නියෝජිත වරුනි, මස්සක්වත් නොවටිනා, අල්ලක් තරම්වත් නොවනා, බිම් කඩකටත් එක බඩවැල කඩාගෙන විත් එක පොළවේ වැලි කෙලී සොහොයුරා පවා මරා ගන්නා යුගයේ ලස්ස ගනනක් වටිනා භූමියක් 'ශ්‍රද්ධ්‍යාංශපූර්වංගමත්‍යාග චේතනාවෙන්' පූජා කොට පැතුවා වූ නිර්මිතය දැකීමෙන් මහත් වූ සොම්නසට පත්ව සිටින්නා වූ සුන්දර ආච්චී ඇතුළු මා දයාබර ප්‍රදේශවාසී ඥාති-මිත්‍රාදීවරුනි, අපේරෑන සමාජ සංස්කෘතික සංහිදේ නිර්මාතෘවර, සිංහල භාෂාව පිළිබඳ ප්‍රවීනාචාර්යය මා හිතවත් ප්‍රියන්ත ධර්මවංශ සොහොයුරා හා අපේරෑන සමාජ සංස්කෘතික සංහිඳෙහි ගරු සභාපති ධුරන්දර මහේෂ් රාජපක්‍ෂ සොහොයුරා ඇතුළු මා දයාබර සොහොයුරනි, සොහොයුරියනි, සම්ප්‍රදායානුකූලව මෙවන් උත්සවයක පිළිගැනීමේ කථාව පවත්වනු ලබන්නේ සභාපතිතුමන් වුවත්, අපේරෑන සමාජ සංස්කෘතික සංහිදේ ලේකම් වන මට මේ අවස්ථාවේ පිළිගැනීමේ කථාව පැවරුවේ යම් විශේෂත්වයක් නිසා බව විශ්වාස කරනවා.

මීට මාස කිහිපයකට පෙර දිනක සවස, මම රාජකාරි අවසන් කරල ගෙදර එන අතර, ප්‍රියන්ත ධර්මවංශ මට දුරකතනයෙන් කතා කර ඇසුවා "පොඩි වැඩකට මුණගැහෙන්න පුළුවන්ද" කියල. කොච්චර මහන්සි වෙලාවක් වුණත් ප්‍රියන්ත අයියට බෑ කියන්න බෑනෙ. මම ගෙදරට ගිහින් ටිකකින්, ප්‍රියන්ත අයියගේ කාරෙක පිටිපස්සෙන් ත්‍රී රෝද රථ හා යතුරු පැදි රෑනකුත් ආවා. මම ඇහුව ප්‍රියන්ත අයියගෙන් මේ රෑන කවුද කියල. "ඒ අපේරෑන" කියල කිව්වා.

"අපේරෑන කට්ටිය අවුරුදු 15ක් තිස්සේ රබර් කඩේ හන්දියේ බුදුපිළිමයක් තියන්න බලාපොරොත්තුවෙන් හිටියා. අද තමා ඉඩමක් හම්බ වුණේ. සුන්දර ආච්චි දුන්න ඉඩමක්. දැන් අපිට ඕනෙ ලස්සන සැලැස්මක්. අනිත් කාරණය තමා මේක ලංකාවේ එකම එක වෙන්න ඕනෙ. පස්සේ පළමු එක වෙයි, හර්යට අර සිරස වගේ, අපේරෑනයි පාර කියන්නේ කියන අභිමානය අපිට ඇති වෙන නිර්මාණයක් කරන්නයි අපේ කැමැත්ත. ඒකයි බන්දුල මල්ලි හොයාගෙන ආවේ." ඔන්න ඔය වගේ කථාවක් දිග ඇරෙන්න වුණා. මාව තෝර ගන්න හේතුයි, මෙතෙන්ට බුදු පිළිමයක අවශ්‍යතාවය ගැනයි බරපතල පැහැදිලි කිරීම් සිද්ධ වුණා. ඒත් හන්දිවල, පාරවල් අයිනේ තියෙන බුදු පිළිම ගැන මට තියෙන්නේ හොඳ හැගීමක් නෙමේ. ඉතින් මම කොහොමද ඒ වගේ දේකට සම්බන්ධ වෙන්නේ...! තව දවසකට සාකච්ඡාව කල් දැම්ම. එදා වෙනකම් මම කල්පනා කළා, මම කොහොමද මේ ගැටළුවට මුහුණ දෙන්නේ කියල.

අවසානයේ මම තීරණයකට ආවා. ඊළඟ දවසේ සාකච්ඡාවේදී මම පැහැදිලි කළා මගේ ස්ථාවරය. ඒය ඇසූ 'අපේ රෑන' වහ වහාම තපස්සු බල්ලුක දෙබෑයන්ගේ චෛත්‍ය කර්මාන්තයෙන් පටන් අරගෙන වසර දෙදහස් ගානක් තිස්සෙ පවතින අපේ නිර්මාණ සංස්කෘතියේ තවත් සංධිස්ථානයක් විය හැකි නිර්මාණයක් කරන්නට එකඟ වුණා. අපේරෑන කණ්ඩායම වෙනුවෙන් බුදු පිළිමයක් නිර්මාණය කිරීම සඳහා එකඟ වීමෙන් පසුව මාගේ කාලය වැය වුණේ ඊට අදාල අධ්‍යනය කටයුතු සඳහායි. මාගේ පළමු අවධානය යොමු වුනේ නිර්මාණය සඳහා යොදා ගන්නා මාධ්‍ය පිළිබඳවයි. එක් මොහොතද සිතුවා සම්පූර්ණ වීදුරු නිර්මාණයක් ගැන. අති නවීන තාක්‍ෂණය යොදා ගනිමින්, ප්‍රකාශ තන්තු ආධාරයෙන් කරන වර්ණවත් බුදු පිළිමයක් ගැන හිතුවා. මේ ආකාරයට විවිධ මාධ්‍ය ගැන අධ්‍යනය කරල අවසනෙයේ ශෛලමය බුදු පිළිමයකට යන්න තීරණය කළා.

ඊළඟ අවධානය බුදු පිළිමයේ ඉරියව්ව පිළිබඳවයි. මට බාර දුන්න අභියෝගය නැවතත් මතක් වුණා. 'ලංකාවේ පළමු එක!'. මංසන්ධිවල ඇති සෑම බුදු පිළිමයක්ම පාහේ හිඳි පිළිම. එසේනම් වෙනස් ඉරියව්වක් නිර්මාණය කළොත් එය බොහෝ විට 'ලංකාවේ පළමු එක!' විය හැකියි. ඒත් ඒ වගේ දුර්වල උපක්‍රමයකින් මාගේ අභියෝගය ජය ගැනීම මට ප්‍රමාණවත් නොවන බව මම විශ්වාස කළා. ඒ වගේම අපි හිටි පිළිමයක් ගැන බැලුවොත් මෙවැනි තැනක සිදු කළ හැකි නිර්මාණයේ ප්‍රමාණය අනුව පිළිමයේ මුහුණ ඉතා කුඩා වනු ඇත. එය මාගේ තවත් ඉලක්කයක්; ඒ මොකක්ද කියල තව ටිකකින් කියන්නම්, කඩා වැටීමට හේතු විය හැකියි කියල මට හිතුනා. ඒ නිසා හිඳි පිළිමයක් හෝ සැතපෙන පිළිමයක් යන විකල්ප දෙක ඉතිරි වුණා. ඔබ කවුරුත් දන්නා පරිදි සැතපෙන පිළිමයේ ආකාර ‍දෙකක් තියෙනවා. පරිනිර්වාන මංචකය හා සැතපී සිටිනා ඉරියව්ව. ඒ ඉරියව් දෙකම නැවතත් මාගේ තවත් ඉලක්කයකට; ඒකත් කියන්නම්, එරෙහි වෙන බව තේරුණා. මේ අනුව අවසන් තීරණය හිඳි පිළිමයක්.

මීට ප්‍රථම මෙවැනි නිර්මාණශීලී කාර්යයකට මට දායක වන්න අවස්ථාව ලැබුණේ මේ අල්ලපු වැටේ තියෙන අපි කාගෙත් මහා විහාරයේ අපේ නායක හාමුදුරුවන්ගේ ඉල්ලීම අනුව, ගනේගොඩ පන්සලේ ඉදි කළ චෛත්‍යරාජයානන් වහන්සේ නිර්මාණය කිරීමේදීයි. ඒ චෛත්‍ය කර්මාන්තයේ එක් අංගයක් වුණේ අටවිසි බුදුරජානන් වහන්සේලා නිර්මාණය කිරීම. එහිදී අපි කළේ ලංකාවේ තිබෙන්නා වූ හිඳි පිළිම 28ක අනුරූ නිර්මාණය කිරීමයි. මම හිතන්නේ අපේ මහානායක හාමුදුරුවෝ මෟට මොහොතකට පෙර පන්සලට වැඩම කළ අවස්ථාවේදී ඒ පිළිම දැකබලා ගන්නට ඇති. ඒ සඳහා බුදු පිළිම තෝරා ගැනීමේදී ලංකාවේ තිබෙන්නා වූ හිඳි පිළිම 59ක් පමණ අධ්‍යනය කළා. ඒ අවස්ථාවේ දී ලැබුණු දැනුම මෙම නිර්මාණයට මට ලොකු පිටු බලයක් වුණා.

ඊළඟ අභියෝගය පිළිමය නෙලීම සඳහා ශිල්පියෙක් තෝරා ගැනීමයි. අපේරෑන මල්ලිලාගේ ත්‍රීරෝද රථ පෙළට පිංසිද්ද වෙන්න අපිට නිර්මාණ ශිල්පීන් සොය සොයා ලංකාව පුරාම යන්න අවස්ථාව උදා වුණා. එක එක ආකාරයේ ගල් වඩුවෝ රාශියක් මුණ ගැසුනත් අපිට අවශ්‍ය දේ අපි කියන විදිහට කරල දෙන්න කැමති, දෙන්න පුළුවන්, නිර්මාණශීලී හා නම්‍යාශීලී එකම පුද්ගලයයි අපට හමු වුණේ. ඒ නිසා අපි නොපැකිලවම ඒ විකල්පය තෝරා ගත්තා. ඒ ගම්පොල ප්‍රදේශයේ කැටයම් වැඩපොලක ප්‍රධාන නිර්මාණ ශිල්පියා ලෙස කටයුතු කරන කොස්තා මහත්තයා. එයාගේ ගම නම් මේ මොරටුව හෝ රත්මලාන පැත්තේ. මට හරියටම මතක නෑ. කෙසේ වුවත් ඔහුගේ නම්‍යශීලී දැක්ම මාගේ නිර්මාණයට අවශ්‍යයම සාධකය බව අපි තේරුම් ගත්ත. තව වැදගත් කාරණයක්; මේ වැඩපොල; ලක්ප්‍රිය ට්‍රේඩ් සෙන්ටර් හිමිකරු ගුනරත්න මහත්මාගේ ව්‍යාපාරික ස්වරූපය අපිට වෙනත් තැනක් සොයා යන්නට ඉතුරු කළේ නෑ. ඔහු ඒ තරමටම සාධාරණ ව්‍යාපාරිකයෙක්.

අතිපූජ්‍ය නාහිමිපාණනි, මා දයාබර මිත්‍රවරුනි, මාගේ ඊළඟ අවධානය යොමු වුණේ බුදු පිළිමය තැම්පත් කරන ස්ථානය සකස් කරන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳවයි.

බුදු පිළිම නිර්මාණය ජීවමාන බුදු සමයටම දිවයන බවටයි විශ්වාස කරන්නේ. ඒ අනුමානය කෙසේ වුවත් කවුරුන් හෝ බුදුරජානන්වහන්සේගේ රූපය නිර්මාණය කරන්නේ සැබැවින්ම ජීවමාන බුදුරජානන්වහන්සේගේ ස්වරූපය තමන්ගේ නිර්මාණයේ ආකාර නොවන බව හොදින්ම දැනගෙන බවයි මාගේ විශ්වාසය. එසේනම් එසේ නිර්මාණය කරන බුදු පිළිමයකින් නිර්මිත වන්නේ කුමක්ද? අපේ හාමුදුරුවනේ, මටනම් හිතෙන්නේ මේ නිර්මාණය වන්නේ නිර්මාණයට දායකවන අයගේ හිතේ තියෙන්නා වූ සද්ධාවයි. නැත්නම් භක්තියයි. ඔය හැම ලක්‍ෂණයකින්ම කියවෙන්නේ ඒ සද්ධාවයි. සද්ධාව වැඩි කමට ශරීරාංගවල ප්‍රමාණය පවා විශාල වෙනවා. සද්ධාව වැඩි කමට තව තවත් දේවල් සිද්ද වෙනවා. පළමුවෙන්ම පිළිමය හදනවා. ඊළඟට අවුවෙන් වැස්සෙන් බේර ගන්න වහලයක් ගහනවා. ඊළඟට පින්නෙන් සත්තුන්ගෙන් බේර ගන්න බිත්ති බැඳල ජනෙල් දොරවල් දානවා. ඊළඟට දූවිල්ලෙන් ආලෝකයෙන් බේර ගන්න තිර රෙදි දානවා. අන්තිමට සොර සතුරන්ගෙන් බේර ගන්න ඉබි යතුරු දානවා. සද්ධාව නිසාම නිර්මාණය කරපු බුදු පිළිමය සද්ධාව වැඩිකමටම තමන්ගෙන් ඈත් කර ගන්නවා. අඩුම ගානෙ අවුරුද්දකට එක වතාවක් වත් දකින්න ලැබෙන්නේ නෑ. යන එන වෙලාවක හැරිල බැලුවත් පේන්නේ කූඩුවක් තමා.

ඒ නිසා මම තීරණය කළා නිරාවරණය වුණ පිළිමයක් නිර්මාණය කිරීමට. මේ තීරණය ගන්න මට ගොඩක් උපකාරී වුණා, මේ වන විට ජපානයේ ජීවත් වෙන ජ්‍යේෂ්ඨ වරලත් වාස්තු විද්‍යාඥයෙක් මෙන්ම කීර්තිමත් ලාංකිකයෙක් වූ මාගේ හිතවත් කැසීන් මොන්ටි මහාචාර්තුමාගේ අත් දැකීම් හා අදහස්. අද මේ ස්ථානයට පළමු වතාවට වැඩම කරන ලැබුවා වූ, අතිපූජ්‍ය වැලමිටියාවේ ධර්ම කීර්ති ශ්‍රී කුසලධම්මාභිධාන නාහිමිපාණන් වහන්සේට දැනුනා සේම, මේ පිළිම වහන්සේ තැම්පත් කර ඇති ආකාරය දකින දකින වාරයක් පාසා සෑම කෙනෙකුටම සිතෙනවා සේම, මාගේ අදහස මේ අපේරෑනට ඉදිරිපත් කළ විට ඒ සැමටත් දැනුනා-හිතුනා නියතයි මෙහෙම, "ඒකනම් ඒ තරම් හොඳ නෑ; මොනව වුණත් අඩුම ගානෙ බුදුහාමුදුරුවෝ තෙමෙන්න දෙන්න හොඳ නෑ" කියල. එහෙම නේද? ඒත් අති බහුතරකට එහෙම හිතුනත්, මේ නම්‍යශීලී හා ප්‍රවර්ධනාත්මක අදහස් වලින් පිරුණ කොල්ලො කෙල්ලො ටිකට මගේ සංකල්පය තේරුම් කරල දෙන්න ඒ තරම් වෙහෙසක් දරන්න වුනේ නෑ. ඒ අනුව රබර් කඩේ හන්දියේ, පරිසරයට නිරාවරණය වූ බුදුපිළිමයක් තැම්පත් කිරීමට අපට හැකි වුණා. අපි අපේ හිතුවක්කාර කමට මෙහෙම දෙයක් කළත්, අපේ හාමුදුරුවනේ, ඔබ වහන්සේ අනුමාන කළා වගේම, බැරිවෙලාවත් අයාලේ යන කපුටෙක්, මස් වැදැල්ලක් අරනෙ ඇවිත්, බුද්ධ ශීර්ශයේ හෝ උරහිසේ වැහුවොතේ කුමක් කරන්නද? ඒ ගැනත් අපේරෑන නිර්මානාත්මකව සිතුවා. මේ වගේ අවාසනාවන්ත හේතුවක් නිසා පිළිම වහන්සේගේ මතුපිට කිලිටි වුවොත් වහාම නානුමුර මංගල්ලයක් පවත්වන්න අපි තීරණය කළා.

ඊළඟට මට අවශ්‍ය වුණා විශේෂ ආකාරයේ පිළිම ගෙයක් නිර්මාණය කරන්න. ඒ අනුව මම හිතුවා ලංකාවට අනන්‍ය වූ කිසියම් වූ නිර්මාණයක ආකෘතියකට අනුව පිළිම වහන්සේ තැම්පත් කරන ස්ථානය සකස් කරන්න. මාගේ හිතේ ඇඳී තිබුණේ පොළොන්නරුවේ තිබෙන්නා වූ නෙළුම් පොකුණයි. එය පිළිම ගෙයක් නොවේ, එය බො‍හෝ විට නාන පොකුණක් විය හැකියි. සමහර විට ගිහි නාන පොකුණක් විය හැකියි. එහෙත් ඒ නිර්මාණයේ, නිර්මාණ කරණයේ තියෙනවා අපටම, අපේ කලාවන්ටම සුවිශේෂ වූ ලක්‍ෂණ රාශියක්. එහි අපේ කලා නිර්මාණාවලියේ අනන්‍යතාවය හොඳින් ගැබ්ව ඇති බවට මා විශ්වාස කළා. අදවන විට නෙළුම් පොකුණ අපි අතර ජනප්‍රිය වචනයක් වුණත් මේ තීරණය ගන්නා කාලයේ නෙළුම් පොකුණ ගැන නොදන්නා බොහෝ දෙනෙක් අප අතර සිටියා. කෙසේ වෙතත් මාගේ අදහස් ඉදිරිපත් වුණු විට කවුරුත් නෙළුම් පොකුණ බලන්න යන්න එකඟ වුණා. අපි වහාම ගියා පොළොන්නරුවේ, නෙළුම් පොකුණේ මිනුම් ගන්ත. ඒ මිණුම්වලට සමානුපාතිකව මෙම ස්ථානයේ නෙළුම් පොකුණක් ඉදි කරන්න අපේ ගමේ තරුණ නිර්මාණ කරුවන්ට හැකි වුණා. නෙළුම් පොකුණෙන් මතු වී නෙළුම් දන්ඩක අගිස්සේ වූ නෙළුම් මලක් බඳු වූ ආසනයක බුදුරජානන්වහන්සේ වැඩ සිටිනෙ ආකාරය නිර්මාණය කිරීමට අපට හැකි වුණා.

මාගේ කථාවේ, මට මතක විදිහට අවස්ථා දෙකකදීම, පසුව පැහැදිලි කිරීම් කරන්න පොරොන්දු වුණා. ඒ වෙන දෙයක් නෙමේ. මේ පිළිම වහන්සේ මෙම ස්ථානයේ ස්ථාපනය කිරීම නිසා ඇති වියහැකි, ඇතිවිය යුතු සමාජ විපර්යාස පිළිබඳව ඉලක්ක. මෙතෙනට මේ ඇවිත් ඉන්න හා නොපැමිණි, මේ ප්‍රදේශයේ කවුරුවත් මා සමග අමනාප වෙන එකක් නෑ මෙහෙම කිව්වට, රබර් කඩේ හන්දිය හරහා එහා මෙහා වෙන්නේ සුන්දර දර්ශන පමණක්ම නොවන බව මේ අවට ඉන්න අපි කවුරුත් හොඳින් දන්නවා. මේ තත්වය යහපත් පැත්තට බර කරන්න මේ නිර්මාණය හරහා අවස්ථව උදාකර ගැනීම අපේ තවත් ඉලක්කයක් වුණා. යම් පුද්ගලයෙක් කිසියම් වූ විසම තත්වයකට පත් වෙලා, විසම හැසිරීමකින් මේ ස්ථානය පසු කරන්නට ආවොතින්, තමා දෙස විමසිල්ලෙන් බලා සිටිනා බුදු නෙත යම් වෙනසක් කරාවියැයි අපි විශ්වාස කළා. තමන් ඉදිරියේ, අහසේ පළඟ බැඳ වැඩ සිටිනා බුදුරජානන් වහන්සේ තමන්ව ආමන්ත්‍රණය කරනවා යන හැඟීම ඇති කළ හැකි යැයි අපි විශ්වාස කළා. තමා දෙසට යොමු කර සිටින්නා වූ වරද මුද්‍රාවෙන් වූ බුද්ධ හස්තය, තමාව ප්‍රශ්න කරන බව හැඟී යාවියැයි අපි විශ්වාස කළා. තමන්ගේ සිතේ ඇති වූ විසම තත්වයට විසඳුම ඇත්තේ තමන්ගේ සිතේමයැයි තථාගත බුදුරජානන්වහන්සේ දේශනා කරන බව, තමා දෙපා මුලට යොමුකළ භූමි ස්පර්ෂ මුද්‍රාවෙන් යුක්ත වූ මේ නිර්මාණය දෙස නෙත් යොමා සිටනා ඕනෑම කෙනෙකුට දැනේවියැයි අපි විශ්වාස කළා. බලාපොරොත්තු වුණා. අපේ ඒ විශ්වාසය, බලාපොරොත්තුව යතාර්ථයක් බවට පත් වූ බව අපට පසක් කර දිය යුත්තේත් මා දයාබර ප්‍රදේශවාසී මිත්‍රවරුනි, ඔබලාමයි. අතිගරු නායක හාමුදුරුවනේ, අද මේ ස්ථානයට පැමිණි මාගේ පියාණන් ඇතුළු බහුතරයකගේ එකම අභිලාෂය මාගේ මේ නිර්මාණය විවෘත කරන අවස්ථාවට සහභාගි වීම පමණක් නොවන බව මා පුද්ගලිකවම දන්නවා. එපමනදු නොවේ. ඒ මාගේ මේ කථාවට සවන් දීම නොවන බවත් මා හොඳින්ම දන්නවා. එසේ දැන දැනත් තව දුරටත් ඔබ වහන්සේගේ වටිනා කාලය වැය කිරීමටවත්, මා පියාණන් ඇතුළු සැමගේ සුන්දර බලාපොරොත්තුව වූ ඔබ වහන්සේගේ දේශනයට සවන් දීමේ මොහොත තව දුරටත් කල් දැමීමටවත් මම බලාපොරොත්තු වෙන්නේ නෑ.

එබැවින් මාගේ ජීවිතයේ කිසි දිනක මාගෙන් ඈත්ව නොයනා සුන්දර අත්දැකීමක්, සුන්දර මතකයක්, සුන්දර අභිමානයක් වූ මෙම සුන්දර නිර්මාණය සිදු කිරීම සඳහා මා හට මේ සුන්දර අවස්ථාව උදාකර දුන් සුන්දර ආච්චී ප්‍රමුඛ සෑම සියළු දෙනාටම මාගේ ශීර්ෂ ප්‍රනාම ස්තුතිය පුද කරමින් මාගේ කථාව අවසන් කරනවා. ඔබ සියළු දෙනාටම අජරාමර නිවන් සුවයම අත් වේවා!

ගෝලයාගේ වග...!

ඔබ ඔබගේ ගෝලයාව, ඔබගේ අමුත්තෙක්ට හඳුන්වා දෙන්නේ කෙසේද? ඔබ බලාපොරොත්තු වන්නේ 'ඉහල තැනක්නම්', ඔබ ඔබේ ගෝලයාව ඉහලින් තබා, අවංකවම අගය කර, හඳුන්වා දෙන්න. ගෝලයාගේ හැකියාවන් ‍පැහැදිලිව ප්‍රකාරශ කර, එය අගය කරන්න. ඔයුට දීමට හැකි ඉහලම තැන ලබා දෙන්න. ඔහුගේ හැකියාවන් හෝ ඔහු ලබා තිබෙන තත්වයන් ගැන කිසිවිටකත් නොසැලකිල්ලෙන් කතා නොකරන්න. ඔහුව ඉහලින් තබන්න. එවිට ඔ‍බේ තත්වය වඩාත් ඉහලට එසවෙනු ඇත. කිමද ඒ ඔබගේ ගෝලයා නිසාය. ඔබ ගෝලයාට වඩා ඉහලින් සිටින නිසාය. සටහන: මෙහි 'ගෝලයා යන්නට, ඔබට දෙවන වන ඕනෑම කෙනෙක්ව ආදේශ කර ගත හැකිය/යුතුය.

කවුරු හෝ ඔබේ කකුළෙන් අදීද?

කවුරු හෝ ඔබේ කකුළෙන් අදීද? එසේනම් ඔහු සිටින්නේ ඔබේ දෙපා ළඟය. බලන්න ....... ඔබ සිටින්නේ දෙපයින් සිට ගෙනද? ඔබ දෙපයින් සිටගෙනනම්..., කකුලෙන් අදින්නා; ඔබේ ප්‍රධානියා වුවත් ... ඔහු සිටින්නේ ඔබේ දෙපා මුල ඇද වැටීය. සතුටු වන්න..! දැන් ඔබට විකල්ප දෙකකි. 1. ඔහුවත් නැගිටුවන්න - එවිට ඔහු ඔබේ දෙපයින් ඈත් වේවි! සැම විටම ඔහුටත් දෙපයින් නැගී සිටීම උදව් කරන්න; එවිට කිසි දිනක ඔහු ඔබගේ කකුලට ළං නොවනු ඇත. එසේ කිරීමට නොහැකිම නම්; 2. ඔහුගේ අතේ දුරින් ඈත් වන්න - එනම් තව පියවරක් ඉහලට යන්න! ප්‍රවේශම් වන්න; එතැනද තවත් ඇද වැටුනු අයෙක් සිටීමට හැකිය! බලන්න ....... ඔබ සිටින්නේ බිම ඇද වැටීද? නැවතත් ඔබට විකල්ප තුනකි. 1. වහා දෙපයින් නැගී සිටින්න; එවිට දෙකක් සිදු විය හැකිය. එනම්, i. ඔහු ඔබගේ කකුල අතහැර දමනු ඇත. නැත්නම්, ii. ඔහු ඇද වැටීමට ඉඩ ඇත. ප්‍රවේශම් වන්න. ඉහත විකල්පයකට යන්න. 2. ඔහුට අසුවී ඇති ඔබගේ සපත්තුව හෝ කලිසම ඔහුට දී ඔබ ඉවත් වන්න; එය වඩාත් වටින්නේ ඔහුටය. එසේ කිරීමට නොහැකිම නම්; 3. ඔහු ඔබව ඇදගෙන යන තැනට ඔහු සමගම යන්න ඔහු සමග එකඟ වන්න! ඔබටත් ඇවිදගෙන යන්නට හැකි නිසා ඔබව ඇදගෙන යාමට ඔහු වෙහෙස විය නොමැති බව වටහා දෙන්න.

ඩනිෂ්කගේ දින පොත | Danishka's Diary: කණ්ඩියපිටවැව නාලන්දාවට වල් අලින්ගෙන් තෑග්ගක්

ඩනිෂ්කගේ දින පොත | Danishka's Diary: කණ්ඩියපිටවැව නාලන්දාවට වල් අලින්ගෙන් තෑග්ගක්: පසුගිය කාලයේ රටවටේ විවිධ වැඩසටහන් සඳහා එක් වුවත් ඊයේ පෙරෙදා උන සිදු වීම නම් ලියන්නම ඔන කියල හිතුනා. කණ්ඩියපිටවැව, නාලන්දා පාසලට...

මහවැලියේ ඓතිහාසික වැරැද්ද 2

මහවැලි ව්‍යාපාරයේ පමණක් නොවේ; බොහෝ ජනපද ව්‍යාපාරවල වී ගොවිතැන් කිරීම සඳහා එක් ගොවි පවුලකට කුඹුරු හෙක්ටයාර් එකක් (අක්කර 2.5) හා ගොඩ ඉඩම් අක්කර භාගයක් බැගින් බෙදා දී තිබෙනවා. මේ ප්‍රමාණ මීට වඩා වෙනස් වූ අවස්ථා තිබෙනවා. එහෙත් සාමාන්‍ය ප්‍රමාණය ලෙස මේ හෙක්ටයාර් එක සලකන්න පුළුවන්. මෙලෙස කුඹුරු ඉඩම් ලබා දීම නිසා අක්කර 1,000 ක කුඹුරු ඉඩම් ඇති ප්‍රදේශයකට ගොවි පවුල් 400ක් ඇතුළත් වෙනවා. එසේම බොහෝ ස්ථානවල මෙම කුඹුරු හෙක්ටයාර් 400 ප්‍රමාණය පැතිර පවතින්නේ හෙක්ටයාර් 500කට වඩා වැඩි ප්‍රදේශයක් තුළයි. ගොඩ ඉඩම් ලබා දීමේ රටාව අනුව මෙම පවුල් 400 යේ පැතිරීම විෂම වෙනවා. අධ්‍යනයේදී හඳුනාගත් පරිදි අතිබහුතරයක් ස්ථානවල මෙම පවුල් 400 වර්ග කිලෝමීටර් 4ක් 5ක් පුරා විසිර ජීවත් වෙනවා. මේ ආකාරයට සලකා බැලූ විට පෙනී යන කරුණ නම් මහවැලි ව්‍යාපාරය යටතේ සංවර්ධනය කළ කලාපවල හෙක්ටයාර් 500 ක භූමියෙන් වී අස්වැන්න ලැබෙන්නේ උපරිම හෙක්ටයාර් 400න් පමණි. එනම් 20%ක භූමි ප්‍රමාණයක් පරමාර්ථයෙන් ඈත් වී ඇත. මෙම කුඹුරු හෙක්ටයාර් 400 න් හොඳ අස්වැන්නක් ලැබුණු කන්නයක් සලකා බලන්න. ඊළඟ කන්නය වගා කිරීමට බලපාන සාධක විය හැක්කේ මොනවාද? හොඳ මිලකට වී අලෙවි කර ගන්නට හැකි වූ ගොවියෙකු, තමාට එළඹෙන කන්නය වගා කිරීමට අවශ්‍ය නොවේයැයි තීරණය කළ හැකිය. එසේම ඉතා අඩු මිලක් ලැබුණ ගොවීන්ට වී වගාව 'එපා' විය හැකිය. තවත් අයෙකුට වෙනත් වගාවත් කිරීමට සිත් ඇතිවිය හැකිය. යම් අයෙක් වගා කිරීමට නොහැකි තරම් අසනීප විය හැකිය. කොටසක් පලිබෝධ නාශක රසායන භාවිතා කරද්දී තවත් කොටසක් එයින් වැලකී සිටීමට හැකිය. එක් කොටසක් දෙමුහුන් වී ප්‍රභේද වගා කරද්දී අනෙක් අය 'පැරණි වී' වගා කිරීමට පුළුවන. රසායනික පොහොර යොදන අය, ඓන්ද්‍රීය පොහොර යොදන අය හා පොහොර නොයොදන අය විය හැකිය. සමහරු වැඩිවයස් වී ප්‍රභේද යොදද්දී සමහරු අඩු වයස් වී වගා කරනවා විය හැකිය. වගා කළ ගොවියෙක් අසනීප වීම නිසා හෝ මිය යාම නිසා හෝ කුඹුර විනාශ වීමට ඉඩ ඇත. මේ ආකාරයට මෙම හෙක්ටයාර් 400යේ ගොවි බිමේ 'නිෂ්පාදනය' කෙරෙහි බලපෑම් ඇති කරන තීරණ 400ක් තිබේ. එසේම අස්වැන්නට බලපෑම් ඇති කරනු ලබන එකිනෙකට වෙනස් තීරණ රාශියක් තිබිය හැකිය. මෙම තත්වය යටතේ නිශ්චිත කුඹුරු ප්‍රමාණයක වී වගාවෙන් බලාපොරොත්තු විය හැකි අස්වන්න ඉතා විශාල පරාසයක් තුළ විචලනය විය හැකිය. මෙලෙස ප්‍රමාණවත් නිවරද්‍යතාවයකින් යුතුව අස්වැන්න අනුමාන කිරීම නොහැකි වීම නිසා ඇතිවන අසාමාන්‍ය මිල වෙනස් වීම ඊළඟ කන්නයේ වී අස්වැන්නට බලපෑම් ඇති කරන ප්‍රධානම සාධකය විය හැකිය. මීට අමතරව මෙම 'වී නිෂ්පානදය' හා බැඳී ඇති අනෙක් අවසනාවන්ත තත්වය නම් මෙම වී නිෂ්පාදනය තවත් නිෂ්පාදනයක 'අමුදව්‍යයක්' පමණක් වීමයි. එබැවින් මෙම නිෂ්පාදනයේ මිල නියම වන්නේ අවසාන පාරිභෝගිකයා මත නොව ඊළඟ නිෂ්පාදකයා මතය. ඒ නිසා සැමදා 'වී' මිල අඩුය. 'හාල්' මිල වැඩිය. මහවැලි ගොවියා සහල් හා සහල් ආශ්‍රිත ද්‍රව්‍ය නිෂ්පාදයෙක් වූවානම් ..... මහවැලියේ ඓතිහාසික වැරැද්ද මෙතනය. තනි පුද්ගල නිෂ්පාදන රාශියක් වෙනුවට සමූහ නිෂ්පාදන වැඩපිළිවෙලකට යාමට තිබූ හොඳම අවස්ථාව මහවැලියයි. ඒ අනගි අවස්ථාව අත හැරීම 'මහවැලියේ එතිහාසික වැරැද්ද' යනු මාගේ මතයයි.

මහවැලියේ ඓතිහාසික වැරැද්ද...

මහවැලියේ සිදු කෙරුන විශාලම වැරැද්ද මොකක්ද කියල කිහිප දෙනෙක්ගෙන්ම ඇහුවා. පුදුමය කියන්නේ හැමෝම දුන්නේ එකම උත්තරය. අනිවාර්යයෙන්ම ඔබගේ සිතෙත් ඒ පිළිතුරම නලියනවා. මම හරි නේද? ඒ නිසා ඒ මොකක්ද කියල මම ලියන්නේ නෑ. ඒත් මගේ තක්සේරුවේ හැටියට ලොකුම වැරැද්ද එය නෙමේ. එහෙනම් මොකක්ද? මහවැලි යෝජනා ක්‍රමයේ ප්‍රධාන ඉලක්ක දෙකක් තියෙනවා. 1. ජලවිදුලිය නිෂ්පාදනය. 2. වී ගොවිතැන. තවත් විවිධ අරමුණු විවිධ මුහුණුවරින් ඉදිරිපත් කළත්, මේ අරමුණු දෙක ඉතා පැහැදිලියි. මහවැලි යෝජනා ක්‍රමය කඩිනම් කළත් නොකළත් අවසාන ඉලක්ක වුණේ ජලවිදුලියයි ගොවිතැනයි. ඉහල මට්ටමේ ජලාශවලින් ජල විදුලිය නිපදවා අවසානයේ මිනිපේ සිට බෙදා හරින (හා පොල්ගොල්ලෙන් හැරී යන) ජලයෙන් මධ්‍යම, උතුරු මැද, නැගෙනහිර හා උතුරු පළාත්වල වී වගා කිරීම සඳහා ජලය ලබා දීම මෙම ව්‍යාපාරයේ අරමුණ වුණා. මෙම අරමුණුවල හෝ ඒ අරමුණු කරා කඩිනමින් ළඟා වීම සඳහා කඩිනම් කිරීම වැරැද්දක් ලෙස මා දකින්නේ නෑ. එහෙනම් මොකක්ද මහවැලියේ සිදු වූ ඓතිහාසික වැරැද්ද? ..............

රඹුටන් කන්න - දොම්පෙට එන්න

රඹුටන් කිව්ව ගමන් කාගෙත් මතකයට එන්නේ මල්වානයි. එහෙත් අද තෙත් කලාපය පුරාම රඹුටන් වවා ඇත. විශේෂයෙන් ගම්පහ, කොළඹ, කෑගල්ල දිස්ත්‍රික්කවල රඹුටන් වගාව බහුලව දැකිය හැකිය. කෙසේ වුවත් රඹුටන් හා මල්වාන අතර තිබෙන්නා වූ යාවජීව බැඳීම නොබිදී තබා ගැනීමට 'මල්වාන ස්පෙෂෙල්' සමත් වී ඇත. ලංකාවේ රඹුටන් අතර ඉදිරියෙන්ම සිටින්නේ මල්වාන ස්පෙෂල් විශේෂයයි. දීප්තිමත් රතු පැහැති, රවුම් හා රඹුටන් අතර විශාලම ප්‍රමාණයේ ගෙඩි මල්වාන ස්පෙෂල්වල ඇති විශේෂත්වයයි. 2012 වාරය මාගේ මතකයේ හැටියට ලංකාවේ වැඩිම රඹුටන් ඵලදාවක් ඇති වූ වර්ෂය විය යුතුයි. 2011 වර්ෂයේ රඹුටන්වලට දිලීර රෝග ඇති වීම නිසා අස්වැන්න ඉතා අඩු විය. එහෙත් මෙවර දිලීර හානිය පවා ඉතා අවම මට්ටමක පවතී. රඹුටන් අස්වැන්න වැඩි වීම නිසා මිල පවා අඩු මට්ටමක පවතී. මේ දිනවල ඇදහැලෙන නිරිත දිග මෝසම නිසා රඹුටන් ගෙඩි කුණු වීමේ ප්‍රවණතාවක් ඇති වී තිබෙන බව දැනගන්නට ඇත. එසේ වුවහොත් ඉදිරි කාලය තුලදී රඹුටන් මිල වැඩි වීමට ඉඩ තිබේ. ලංකාවේ රඹුටන් නිශ්පාදනයෙන් වැඩි ප්‍රතිශතයක් අලෙවි වන්නේ දේශීය වෙළඳ පොල තුලය. මාගේ අනුමානය අනුව අපනයනය කරනු ලබන්නේ 5%ත් අඩු ප්‍රමාණයකි. ඕස්ට්‍රේලියාව, යුරෝපය, ඇමෙරිකාව, මැදපෙරදිග ආදී රටවලදී දක්නට ලැබෙන්නේ තායිලන්තය, මැලේසියාව වැනි රටවල රඹුටන් නිෂ්පාදන බව දැනගන්නට ඇත. රඹුටන් රටේ ආර්ථිකයට දායක කර ගැනීමට කටයුතු කිරීම අපට ඇති හොඳ අවස්ථාවක් බව මාගේ මතය වේ. ඒ කෙසේ වුවත් මේ කියවන ඔබට දීමට ඇත්තේ වෙනත් පණිවුඩයකි. එනම් රඹුටන් කන්න ඕනෙනම් දොම්පෙට එන්න!. මල්වානේ පැණි රඹුටන් වැඩිපුරම තියෙන්නේ දොම්පෙ ප්‍රදේශයේය. විශේෂයෙන් මල්වාන ස්පෙෂෙල් වැඩිපුරම තිබෙන්නේ දොම්පෙය. දොම්පෙ, දෙකටන, කළුකොඳයාව, මාපිටිගම, කිඹුල්විලවත්ත, ඉන්දොලමුල්ල, මාළිඳ, කපුගොඩ, පූගොඩ ආදී ප්‍රදේශවල මේ දිනවල රඹුටන් 'වැහි වැහලාය'. නිරිතදිග මෝසමේ වැහි තවත් වහින්න පෙර දොම්පෙට ඇවිත් හිතේ ඇති තරම් රඹුටන් කන්න ආරාධනා කරන්නෙමු.

දොම්පෙට යන පාර

.... පොඩිහාමිනේ අවුරුදු නිවාඩුවට ගෙදර ආවේ වෙසක් පෝයට පෙර නැවත සේවයට පැමිණෙන පොරොන්දුව පිටය. කෙසේ කීවත් නිවාඩුවට ගෙදර ගිය පොඩිහාමිනේ කියප දිනයට ආපසු පැමිණි අවස්ථාවක් නැති තරම්ය. එහෙත් මෙවර වෙසක් පොහොය දිනට පසු දිනම පොඩිහාමිනේ ආපසු කැඳවාගෙන එන්නට සේදවත්තේ ගේබ්‍රියෙල්; අලුතෙන් ආ රියදුරු ස්වේච්ඡාවෙන්ම ඉදිරිපත් වූයේ ඇයිදැයි ස්වාමි දුවටනම් අරුමයක් නොවීය. ඒ බව වටහා ගත්තත් නොගත්තත් මහත්තයා වැඩේට එක පයින් අනුමැතිය දුන්නේ ආයා නැති ගෙදර පාළුව දරා ගන්නට බැරි නිසාමය. උදේ පාන්දරම ගල්කිස්සෙන් පිටත් වූ ගේබ්‍රියෙල් මද්දහන් වෙද්දී දෙල්ගොඩ ප්‍රදේශයට සේන්දු වුණත් පොඩිහාමිනේ ගෙදරට යන පාර සොයා ගැනීමට නොහැකි විය. අන්තිමේ පොඩිහාමිනේගේ නිවස පිහිටි දොම්පෙට යන පාර අසන්නට ගිය ගේබ්‍රියෙල්ට සිදු වී දෙය මේ වන විටනම් ලංකාවේ කිසි කෙනෙකුට රහසක් නොවේ. 1900 පමණ කාලයේ දී පවා කොළඹ ජීවත් වූ ඉංග්‍රීසි ප්‍රභූ පැළැන්තියට අවශ්‍ය සේවා සැපයීමට හැකියාව ඇති පිරිස් ජීවත් වූ ප්‍රදේශයක් ලෙසට දොම්පෙ ප්‍රසිද්ධය. දොම්පෙ ආයලා, දොම්පෙ ඇලකට, දොම්පෙට යන පාර ආදී ලෙස දොම්පෙ සිංහල ජන සාහිත්‍යයට එක් වන්නේ ලංකාවේ තවත් අද්විතීය ප්‍රදේශයක් ලෙසය. මේ ජන සාහිත්‍ය අංගයන් තමන්ගේ අත්දැකීම් හා දැනුවත්කම්වලට සාපේක්‍ෂව විවිධ අන්දමින් නිර්වචනය කරගන්නා අවස්ථා සුලබ වේ. .......

උගත් පාඩම් .....

පසුගිය සටහන අවසන් කළේ පොරොන්දුවක් සමගය. අපි බහුතරයක් පොරොන්දු විශ්වාස කරන නිසාත්, බොහෝ දෙනෙක් සටහනේ ඇති දෙයට වඩා අවසානයේ වූ පොරොන්දුව ගැන සැලකිලිමත් වූ බව ලැබුණු දුරකතන ඇමතුම් ප්‍රමාණයෙන්ම පැහැදිලි වුණු නිසාත්, මගේ මතය මමම ප්‍රකාශ කළ යුතු නිසාත් නැවතත් ලියමින් ........

'අපෙන් එකෙක්වත් නොදෙමු' වැඩසටහනේ දී ඩෙංගු රෝගය හඳුනා ගන්නා ආකාරය පිළිබඳව හා රෝගය වැළඳුනු විට කළ යුතු දෑ පිළිබඳව දැනුවත් කිරීම සඳහා දොම්පෙ රෝගලේ වෛද්‍යවරියක් සහභාගි වූවාය. එහිදී ඇගෙන් කියවුණු එක් දෙයක් පිළිබඳව මාගේ දැඩි අවධානය යොමු වුණා. 'යම් රෝගියෙකුට වැළඳී ඇත්තේ ඩෙංගු යැයි අප තුල කුඩා හෝ සැකයක් ඇති වුවහොත් අපි ඒ රෝගියා ගම්පහ මහරෝහල වෙත මාරු කරනවා.'

මෙලෙස සීග්‍රයෙන්, වසංගතයක් සේ භයානක රෝගයක් පැතිරෙද්දී, එවැනි රෝගියෙකුගේ ජීවිතය බේරා ගැනීම සඳහා ප්‍රදේශයේ දිස්ත්‍රික් රෝහලට අවශ්‍ය පහසුකම් නොමැතිද? එසේනම් දොම්පෙ රෝහල දිස්ත්‍රික් රෝහලක් වීමෙන් ඇති ඵලය කුමක්ද? මේ සඳහා ප්‍රදේශයේ ජනතාව ලෙස අපට කළ හැක්කේ කුමක්ද? මේ සම්බන්ධව සාකච්ඡා කිරීම සඳහා නැවත වරක් මා අපගේ කණ්ඩායම කැඳවා ගත්තා. බොහෝ දෙනාගේ අදහස වූයේ යමක් කළ හැකි නම් හොඳ බවයි. ඒ අනුව දොම්පෙ දිස්ත්‍රික් රෝහලේ දිස්ත්‍රික් වෛද්‍ය නිලධාරී (DMO) අපේ විහාරස්ථානය වෙත කැඳවා ගත්තා. එතුමා සමග කළ කතාබහේදී, ඩෙංගු වැනි මාරාන්තික රෝගයකදී කළයුතු අවම ප්‍රතිකාර ප්‍රමාණයවත් සිදු කිරීමේ මට්ටමට දිස්ත්‍රික් රෝහලක් පත්කිරීම 'පවතින තත්ව යටතේ' ඉතා අපහසු කාර්යයක් බව සහභාගි වූ සෑම දෙනාගේම මතය වුණා. රටේ ආර්ථික තත්වයටත් වඩා සෞඛ්‍ය ක්‍ෂේත්‍රයත් සමග සම්බන්ධිත විවිධ සේවාවන්ගේ බල අධිකාරිත්වය හා අපේ සෞඛ්‍ය ප්‍රතිපත්තියත්, ප්‍රදේශයේ දේශපාලන අධිකාරියේ ආකල්පත් එයට තදින් බලපානු ලබන බව පැහැදිලි වුණා.

එහෙත් දොම්පෙ රෝහල දැනට පවතින මට්ටමට වඩා දියුණු තත්වයකට පත් කිරීමට අපටද යමක් කළ හැකි බව මාගේ අදහස වූ අතර, එය මගේ පාසල් සමයේ මිතුරෙකු වූ දිස්ත්‍රික් වෛද්‍ය නිලධාරීතුමගේ ද අදහස වුණා.

මේ ප්‍රවේශයත් සමග 'අපෙන් යමක් රෝහලට' යන තේමාව යටතේ කටයුතු කිරීමට මාගේ තවත් පාසල් සමයේ මිතුරෙකුවන ධනංජය රාජපක්‍ෂ සමග දොම්පෙ රෝහලට ගියා. අවස්ථා කිහිපයකදීම රෝහලේ කළමණාකාරිත්වය සමග අප සාකච්ඡා කළා. එහිදී ඇති කරගත් එකඟතාවයට අනුව රෝහල පිළිබඳව පූර්ණ අධ්‍යනයක් සිදු කිරීමට තීරණය වුණා. මුළු සතියක් පුරා සිදු කළ ඒ අධ්‍යයනය, මගේ සිතුවිලි වෙනස්ම අන්තයකට ගෙන යාමට සමත් වුණා. අවසානයේ මට ඇති වූ හැඟීම නම් 'ඇයි මෙච්චර කාලයක් මම මෙම රෝහලට නොපැමිණියේ' යන පසුතැවීමයි. ගෙවී ගිය කාලය නැවත ලබා ගැනීමට නොහැකි නිසා දැන් කළ යුත්තේ කුමක්දැයි සිතන්නට අපට සිදු වුණා.

'තුවාල වාට්ටු' ලෙස ප්‍රසිද්ධ, ශෛල්‍ය වාට්ටු රෝගීන්ගෙන් පිරී යද්දී, ප්‍රසව වාට්ටුවේ ඇඳන් සියල්ලම හිස්ව පැවතුණා. ළමා වාට්ටුවද රෝගී වූ දරුවන්ගෙන් පිරී තිබුණා. වෛද්‍ය (Medical)වාට්ටු වැඩි තදබදයක් නැති ස්ථානයක් වුණා. මෙම වාට්ටුවල සිටි රෝගීන් බහුතරයක් අඩු ආදායම් ලාභීන් වූ අතර වයෝවෘධ අය බහුලව සිටියා. පූර්ව ප්‍රසව සායන (Antenatal Clinic), සුවදරු සායනය (WBC- Well Baby Clinic), සුවනාරී සායනය (WWC - Well Women Clinic), මනෝ වෛද්‍ය සායනය (Psychiatry Clinic), දන්ත සායනය (Dental Clinic), වෛද්‍ය සායනය (Medical Clinic) සහ පවුලේ වෛද්‍ය සායනය (FMC - Family Medical Clinic) යනුවෙන් සායන 7ක් ක්‍රියාත්මක වෙනවා. පවුලේ වෛද්‍ය සායනය හැර අනෙක් සෑම සායනයකම විශාල තදබදයක් තිබුණා. බොහෝ සායන සඳහා හිමිදිරි පාන්දර ගෙදරින් පිටවී ආ රෝගීන් වූවා. දවසේ වරු දෙකක ක්‍රියාත්මකවන බාහිර රෝගී අංශයක් (OPD) වන අතර, උදේ වරුවේ දී විශාල තදබදයක් දක්නට ලැබුනා. මීට අමතරව හදිසි ප්‍රතිකාර ඒකකයක් (ETU - Emergency Treatment Unit)තිබෙන අතර හදිසි තත්ව යටතේ පැමිණෙන රෝගීන් කෙරෙහි ක්‍ෂණිකව අවදානය යොමු කර අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර ලබාදීමේ කාර්යය ප්‍රශස්ථ මට්ටමක පැවතුනා. එසේ වූවද, රෝහල් සේවාව පිළිබඳව ප්‍රදේශවාසීන් තුල පැහැදීමක් නොමැති බව හඳුනා ගන්නට ලැබුණා. බොහෝ කාලයක සිට පවත්වාගෙන ආ සමහර ක්‍රියාකාරකම් ජනතාව දැඩි අපහසුතාවයට පත් කරන බව හඳුනා ගත්තා. උදාහරණයක් ලෙස, භාහිර රෝගී අංශයේ විවිධ කොටස් ස්ථාපනය කොට තිබූ ආකාරය රෝගලට පැමිණෙන සෑම දෙනාම දැඩි අපහසුතාවයට පත් කළා. එක් පටු ස්ථානයකින් විවිධ කාර්යයයන් සඳහා නිතර ගමන් කිරීමට සිදු වූ නිසා එම ප්‍රදේශය තුළ දැඩි තදබදයක් ඇති වී තිබුණා. මෙම අධ්‍යනයේදී හඳුනා ගත් පරිදි රෝහලේ ක්‍රියාකාරකම්, ඍජුව රෝගීන්ට සම්බන්ධ වන ක්‍රියාවලි හා පරිපාලන ක්‍රියාවලි යනුවෙන් ප්‍රධාන කොටස් දෙකකට බෙදා දැක්විය හැකියි. ඉන් ඍජුව රෝගීන්ට සම්බන්ධ වන ක්‍රියාවලි හයක් හඳුනා ගත හැකි වුණා. 1. රෝගීන් ලියාපදිංචි කිරීමේ ක්‍රියාවලිය 2. හදිසි රෝගීන් සම්බන්ධව කටයුතු කිරීමේ ක්‍රියාවලිය 3. භාහිර රෝගීන් සම්බන්ධව කටයුතු කිරීමේ ක්‍රියාවලිය 4. නේවාසික රෝගීන් සම්බන්ධව කටයුතු කිරීමේ ක්‍රියාවලිය 5. ලේඛනගත රෝගීන් සම්බන්ධව කටයුතු කිරීමේ ක්‍රියාවලිය 6. ඖෂධ නිකුත් කිරීම සම්බන්ධව කටයුතු කිරීමේ ක්‍රියාවලිය මෙම අධ්‍යනය අවසන් කළ දිනවල පැවති 'ජාතික ඵලදායිතා දිනයේදී' සමස්ත රෝහල් කාර්මණ්ඩලයට රෝහලේ ඵලදායීතාවය පිළිබඳව දේශනයක් පැවැත්වීමේ අවස්ථාව මට හිමි වීම අපගේ කාර්යය සාර්ථක කර ගැනීමට මහඟු අනුබලයක් වුණා. එම අවස්ථාව දේශණ ස්වරූපයෙන් මිදී සැමගේ පූර්ණ සහභාගිත්වය සහිත සාකච්ඡාවක් පැවැත්වීමේ අවස්ථාව උදාකර ගැනීමට මට හැකි වූණා. රෝහලට පැමිණෙන රෝගීන්ගේ හා රෝගීන්ගේ සම්බන්ධිත අයගේ තෘප්තිමත්භාවය රෝහලේ මුඛ්‍ය පරමාර්ථය බවට මෙම සාකච්ඡාවෙදී රෝහල් කාර්ය මණ්ඩලයට ඒත්තු ගැන්වී තිබුණා. මෙම තත්ත්වය උදාකරගැනීම සඳහා කැපවීමෙන් කටයුතු කරන්නට රෝහලේ ප්‍රධානියාගේ සිට සෑම සේවකයෙක්ම පාහේ එකඟතාවය ප්‍රකාශ කළා. වෙනස් වීමේ අකමැත්ත නැමති රෝගයෙන් පෙළෙන කිහිප දෙනෙක් එවැනි වෙනස් කමක් කරන්නේ කෙසේදැයි විමතිය ඵල කළත් අති බහුතරයකගේ දැඩි කැමැත්ත හා ක්‍රියාකාරී ඉදිරිපත් වීම 'දැනෙන' යමක් කිරීමට මා තුළ දැඩි පෙළඹවීමක් ඇති කළා. ඒ අනුව ගත් ක්‍රියාමාර්ග තවත් වරක ලියන්නට බලාපොරොත්තුවෙන් ......

අපෙන් එකෙක්වත් නොදෙමු!

‘ඩෙංගු නැවතත් හිස ඔසවයි’  සියලුම මාධ්‍ය හරහා රට පුරා විශාල ප්‍රචාරයක් දෙන යුගයයි. ඩෙංගු නිසා මරුවාට ගොදුරු වූ සංඛ්‍යාව දවසින් දවස එකතු කරමියන් ඉදිරියට ගෙන එයි. තම පරිශ්‍රයේ ඩෙංගු මදුරුවන්ට විසීමට අවස්ථාව ලබා දීම නිසා නීතියට ගොදුරු වූ සංඛ්‍යාවද දවසින් දවස ඉහල යයි. වෛද්‍යවරුන්, විදුහල්පතිවරුන්, රාජ්‍ය ආයතන ප්‍රධානීන්, ජනප්‍රිය පුද්ගලයින් ආදී වශයෙන් සමාජයේ විවිධ ආකාරයේ පුද්ගලයින් මරුවාට හෝ නීතියට ගොදුරු වෙමින් පවතී.
මේ ව්‍යසනයට අපත් ගොදුරු විය යුතුද? මේ සඳහා කළ යුත්තේ කුමක්ද? අනතුරු දෙකකි. එකක් ඩෙංගු බෝ වීමේ අවදානම. අනෙක මදුරුවන් බෝවන ස්ථාන තමන් භාරයේ පැවතීම. මේ අවදානම් දෙකෙන් මිදිය හැක්කේ කෙසේද? ඩෙංගු මදුරුවන් හෝ වෙනත් මදුරුවන්  හෝ ජීවත් වන ස්ථාන නැති කිරීම කළ නොහැකි දෙයක් වුවත් මදුරුවන් බෝවන ස්ථාන නැති කිරීම කළ හැකි දෙයක් බව අවබෝධ විය. එම අභියෝගය ජය ගත හොත් අවදානම් දෙකෙන්ම අත්මිදිය හැකිය.
කවුරුත් එකාවන්ව කටයුතු කළොත් ළඟා විය නොහැකි ඉලක්කයක් නොවේ. තවමත් අපේ ගමේ බහුතරය ඒකරාශී කළ හැකි එකම ස්ථානය පන්සල බැවින්, පන්සලේ නායක හාමුදුරුවෝ මුණ ගැසී කථා කළෙමි. මේ සාකච්ඡාව සඳහා ගමේ ක්‍රියාකාරී තරුණයින් කිහිප දෙනෙකු සහභාගි කර ගැනීමට හැකිවීම හොඳ ආරම්භයක් විය. නායක හාමුදුරුවෝද අවශ්‍යතාව මැනවින් වටහා ගත් අතර අවශ්‍ය සෑම තැනකදීම නායකත්වය දැරීමට කැමැත්ත ප්‍රකාශ කළ සේක.
පළමු සාකච්ඡාවේ වූ සාර්ථකත්වය නිසාම ඇති වූ ගැම්මත් සමගින් දෙවන සාකච්ඡාව සඳහා බහුතරයකට ආරාධනා කළෙමු. පොලිස් ස්ථානාධිපති, දිස්ත්‍රික් වෛද්‍ය නිලධාරී, විදුහල්පතිවරුන් දෙදෙනා, මහජන සෞඛ්‍ය පරීක්‍ෂක, ග්‍රාම නිලධාරීන් දෙදෙනා, කෘෂිකර්ම පර්යේෂණ හා නිශ්පාදන සහකාරවරුන් දෙදෙනා, සමෘද්ධි නියමකවරුන් දෙදෙනා, ඇතුළු ප්‍රදේශයට ඍජුවම සම්බන්ධ වන රාජ්‍ය නිලධාරීන් සියලුම දෙනාට ආරාධනා කළෙමු. එසේම ඒ සෑම නිලධාරියේකුගේම ඉහල නිලධාරියාටද, තම නිලධාරියා සහභාගි කරවන ලෙස ඉල්ලා ලිපි යොමු කළෙමු.
අති සාර්ථක සහභාගිත්වයකින් යුතුව අවසන් වූ දෙවන සාකච්ඡාවෙන් පසුව ප්‍රදේශයේ ජනාකීර්ණ ස්ථාන දෙකක ‘අපෙන් එකෙක්වත් නොදෙමු’ යනුවෙන් බැනර් දෙකක් ප්‍රදර්ශනය වන්නට විය. ‘අපෙන් එකෙක්වත් නොදෙමු, අගෝස්තු 7වන සෙනසුරාදා උදේ 9ට හා හවස 3ට විහාරස්ථානයේදී.’ මේ පිළිබඳව ගමේ සියලුම දෙනා දැනුවත් කිරීම සඳහා වහ-වහා ලිපි සකස් කළෙමු. ග්‍රාම නිලධාරී වසම් දෙක සඳහා උදේ හා සවස ලෙස අවස්ථා දෙකකදී! මෙම අවස්ථාව සඳහා සෑම නිවසකින්ම එක් අයෙක්වත් සහභාගි විය යුතු අතර, කිසිවෙක් හෝ සහභාගි නොවන නිවෙස් පසු දින සිට දැඩි පරීක්‍ෂාවට භාජනය කරන අතර උපරිම ලෙස නීතිමය කටයුතු කරන බව දන්වා යවන ලිපියකට පුද්ගලිකවම අත්සන් තැබීමට පොලිස් ස්ථානාධිපති නිර්භය විය. ප්‍රදේශයේ මුළු නිවාස සංඛ්‍යව 827ක් වූ අතර, සෑම නිවසක් වෙතම ගොස් ලිපිය භාර දීමට තරුණ පිරිස හා ත්‍රීරෝද රථ හිතවත්හු කටයුතු කළහ.  
7දා උදෑසන පටන් විහාරස්ථානය කරා පිරිස් ඇදී එන්නට වූ අතර හදිසියේ ඇති වූ දැඩි වර්ෂාව නිසා එළිමහනේ පැවැත්වීමට සූදානම් කොට තිබූ වැඩසටහන ධර්ම ශාලාව තුලට ගෙන යාමට සිදු විය. පැමිණි සියලු දෙනා ලියාපදිංචි කළ අතර, නොපැමිණීම සියයට පහක් පමණක් විය. ඉතා හොඳින් සැලසුම් කළ පැය දෙකක වැඩසටහනක් තුළදී, අපට ඇති අවදානම් දෙක පිළිබඳවත් ඒ එකකටවත් අපේ එකෙක්වත් ගොදුරු වීමට ඉඩ නොතබා කටයුතු කළ යුතු අන්දම පිළිබඳවත් ජනතාව දැනුවත් කිරීම සඳහා, දිස්ත්‍රික් රෝහලේ වෛද්‍යවරිය හා පිරිසත්, පොලිස් ස්ථානාධිපතිවරයාත්, මහජන සෞඛ්‍ය පරීක‍්‍ෂකවරයාත් ප්‍රශංසනීය දායකත්වයක් ලබා දුන්නේය.
උදේ හා සවස සැසිවාර දෙක අවසන් වන විට මුළු ප්‍රදේශයම ඉදිරි සතිය තුළ තමන් ක්‍රියාකළ යුතු ආකාරය පිළිබඳව හොඳින් දැනුවත් වී ඇති සෙයක් ඔවුන්ගේ නොයෙකුත් ඉල්ලීම් වලින් හා ප්‍රශ්න කිරීම් වලින් පැහැදිලි විය. තම නිවෙස්වල හා ඉඩම්වල ඇති සියලුම අබලි ද්‍රව්‍ය හා කුණු කසල එකතු කර දිරා යන හා නොදිරන යනුවෙන් වෙන් කොට තැබීමටත්, ඉඩම්වල ඇති සියලුම ළඳු කැලෑ එලිපෙහෙලි කොට ඒවා දැමීමට තැනක් නොමැතිනම් ඒවාද ගෙන යාමට හැකි ආකාරයට සූදානම් කොට තැබීමටත් කවුරුත් එකාවන්ව එකඟ වූහ.
ඉනික්බිතව එළඹුන ඉරිදා-15දා ප්‍රදේශයේ ඉසුලුවේ කඩි ගුලක ස්වරූපයකි. පෙර දිනයේ රාත්‍රියේ ප්‍රදේශය පුරා සැරිසැරූ ප්‍රචාරක රථයක් කාට කාටත් තම යුතුකම් හා වගකීම් නැවතත් මතක් කර දුන්නේය. ඉරිදා උදේ පටන්, ප්‍රාදේශීය සභාවෙන් සපයා දී තිබූ ටැක්ටර් හා සේවකයින් ගම පුරා සැරි සරමින් නිවාස ඉදිරිපිට ගොඩ ගසා තිබූ කුණු රොඩු, අබලි ද්‍රව්‍ය හා කැලි කසල එකතු කිරීමේ යෙදුනි. මුළු ප්‍රමාණය ටැක්ටර් ලෝඩ් 15 ඉක්මවා යාම ප්‍රදේශය පැවති තත්වය තේරුම් ගැනීමට හොඳ නිදර්ශකයක් විය. හිමිකරුවන් ප්‍රදේශයේ නොමැති ඉඩම් ශුද්ධ කිරීම සඳහා ජාතික සහායක බලකායේ සෙබලුන්ගේ දායකත්වය ලබා ගැනීමට කටයුතු කළෙමු.
එදින සවස්වන විට අවසන් කළේ එක් උත්සාහයක් පමණක් වූ නමුදු වසරකුත් මාස 7ක් ගෙවී අවසන් වන මේ මොහොත දක්වාම අපෙන් එකෙක්වත් ඩෙංගු මාරයාට හෝ නීතිය හමුවට ගෙන යාමට අපේ ගමේ කවුරුවත් ඉඩ නොදුන්හ.

මේ සටහන නැවත තබන්නට සිත් වූයේ අද උදෑසන දොම්පෙ රෝහලේදී ඇති වූ තවත් සාකච්ඡාවක් නිසායි. ඒ සම්බන්ධව තවත් සටහනක් තබන්නම්!

හොඳම දේ කාටද?

ඇගේ වයස අවුරුදු 72යි. අක්‍ෂි ස්නායුවක හට ගත් ආබාධයක් සඳහා කළ යුතු එකම ප්‍රතිකර්මය ශල්‍යකර්මයක් බව වෛද්‍යවරුන් තීරණය කරනවා. ඇයට දරුවෝ 5 දෙනයි. සැත්කමට සියල්ල සූදානම්, ඒත් ඇය හැර!

කෝ මගේ දරුවෝ...?
ලොකු අක්කා කෝ පුතේ? පුතාව පන්ති එක්ක ගිහින් අම්මේ. අම්ම බලන්න එන්නම් කිව්වා.
ලොකු මල්ලි..? අම්මෙ එයා වැඩට ගිහින්, ඕෆ් වුන ගමන් එන්නම් කිව්ව. මට එන්න කිව්ව. ලේලි කිව්ව.
එතකොට චූටි මල්ලි..? බබාල ගන්න ගිහින් ඉස්කෝලෙට.
එතකොට නංගි කෝ මගේ දුවේ..? පොඩි අය කුස-බපා බලන්න එක්ක යනවා කිව්ව අම්මෙ, අම්ම කලබල නැතුව ඉන්නකො ඒ ගොල්ලො පුළු පුළුවන් වෙලාවට එයි.

ඔවු දුවේ ඒ ගොල්ලෝ එයි. මගේ මෝඩ කමට මම මග බලාගෙන හිටියට ඒ අයටත් ළමයි ඉන්නවනෙ මගෙ පුතේ.

අද අපි සියල්ල කරන්නේ දරුවන් වෙනුවෙන්ය. හොඳම දේ දරුවන්ටය. නෑ සියල්ලම දරුවන්ටය. පළමුවම අමතක වන්නේ තමාය. තමා අමතක කර සියල්ල දරුවන්ට දෙයි. ඊළඟට තමාගේ සහකරුවා හෝ සහකාරිය අමතක කර සියල්ල දරුවන්ට දෙයි. තමා සමග එක බඩවැල කඩාගෙන ආ සහෝදර සහෝදරයින් අමතක කර සියල්ල දරුවන්ට දෙයි. තමන් මොළොවට ජාතක කළ, හදා වඩා ගත් අම්ම තාත්තා අමතක කර සියල්ල දරුවන්ට දෙයි. එක සෙල්ලම් ගෙයි වැලිබත් ඉව් යහලු යෙහෙලියන් අමතක කර සියල්ල දරුවන්ට දෙයි. ගුරුවර වැඩිහිටයන් අමතක කර සියල්ල දරුවන්ට දෙයි. හෙට දිනය බාර ගැනීමට සිටින ළමා පරපුර අමතක කර සියල්ල දරුවන්ට දෙයි. සියල්ල තම දරුවන්ටය.

සියල්ල දී හදා වඩා ගත් දරුවන්ද, සියල්ල දරුවන්ට දීම සඳහා ගොස්ය. ඇයට සිදු වූයේද එයමය.

දහම් පාසලක් කුමකටද?

එක්තරා දිනක බැහර ප්‍රදේශයක දහම් පාසලක 'ශිෂ්‍ය නායක පදක්කම් පැළඳවීමේ නිල උත්සවය'කට සහාගි වීමට සිදු විය. දැනුම් දී තිබූ පරිදි නියමිත වේලාවට 'දහම් පාසල' වෙත පැමිනෙද්දීම 'තව විනාඩි 30න් පමණ' උත්සවය ආරම්භ කරන බව ශබ්ද විකාශන යන්ත්‍රය හරහා ප්‍රසිද්ද කරන ලදී. 'නියමිත වේලාව' ළඟා වන තුරු පන්සලේ නායක හාමුදුරුවන් මුණ ගැසීමට ගියෙමි. "නායක හාමුදුරුවනේ, දහම් පාසලක ශිෂ්‍ය නායකයෝ මොකද්ද කරන්න ඕනෙ." "මහත්තයෝ, මටත් ඕක ප්‍රශ්නයක්; අපි කරන කාලෙ පන්ති නායකයෙක් පත් කර ගත්ත, සම්බන්ධීකරන වැඩ වගේ දේවල් වලට. නැතුව ශිෂ්‍ය නායකයෝ කියල ජාතියක් හිටියේ නෑ." උත්සවය ආරම්භ වීමට සූදානම් බැවින් නායක හාමුදුරුවෝ සමග එම ස්ථානයට ගියෙමි. 'දහම් පාසලේ විනය භාර නියෝජ්‍ය ප්‍රධානාචාර්යතුමා' සභාව මෙහෙයවමින් 'දහම් පාසල් ශිෂ්‍ය-ශිෂ්‍යාවන්' 'එක විදිහකට' තබා ගැනීමට සෑහෙන වෙසෙක් ගත්තේය. "කියන දේ නාහන අයට දැඩි දඬුවම් විදින්නට" සිදුවන බව මතක් කර දුන් එතුමා ඉල්ලා සිටියේ මෙම උත්සවයට සහභාගිවීමට පැමිණ සිටින දෙමාපියන්ට ආදර්ශයක් වන ලෙස 'දහම් පාසල් ශිෂ්‍යයින්' හැසිරිය යුතු බවයි. කෙසේ හෝ මා පුල-පුලා බලා සිටි අවස්ථාව එළඹියේ ඉන් අනතුරුවයි. දැඩි වෙහෙසක් දරා 'මනා ලෙස සංසුන්' කර ගත් ශිෂ්‍ය-ශිෂ්‍යාවන් අමතමින් ශිෂ්‍ය නායක නායිකාවන්ගේ වගකීම් හා කාර්ය-භාරය පැහැදිලි කළේය.

1. අනෙක් ශිෂ්‍ය-ශිෂ්‍යාවන්ට පැය භාගයකට පෙර දහම් පාසලට පැමිණිය යුතුය.
2. පැමිණීමේ ලේඛණය අත්සන් කර තමාට නියමිත රාජකාරියට වාර්තා කළ යුතුය.
(රාජකාරී:- මල් පූජාව සංවිධානය කිරීම, ශබ්ද විකාශන පද්ධතියේ රාජකාරී, මල් පූජාව සඳහා නියම කළ භාණ්ඩ රැගෙන ආවාදැයි පරීක්‍ෂා කිරීම, ගේට්ටු අසල රාජකාරී, දහම් පාසල් නිල ඇඳුම පරීක්‍ෂා කිරීම, දහම් පාසල් පදක්කම පැළඳ ඇත්දැයි පරීක්‍ෂා කිරීම, ශිෂ්‍යයින් ජෙල් ආලේප කර ඇත්දැයි පරීක්‍ෂා කිරීම, ශිෂ්‍යාවන් කරල් දෙකට කොණ්ඩය ගොතා ඇත්දැයි පරීක්‍ෂා කිරීම, පන්ති පවත්වන ස්ථාන අතුගා ඇත්දැයි පරීක්‍ෂා කිරීම, (පන්සල් මිදුල පන්සලේ ස්වාමීන් වහන්සේලා හිමිදිරියේම ඇමද ඇති බැවින් එය පරීක්‍ෂා කිරීම රාජකාරී ලැයිස්තුවට ඇතුළත් නොකරන්නට ඇත.) නියමිත වේලාවට සීනුව (ඝාණ්ටාරය) නාද කිරීම, මල් පූජාව සඳහා ශිෂ්‍ය-ශිෂ්‍යාවන් පෙල ගැස්වීම, ආගමික වතාවත් සඳහා පෙළ ගැස්වීම, ශිෂ්‍යයින්ගේ හා ශිෂ්‍යාවන්ගේ පේළි නිවැරදිව ස්ථානගත වී ඇත්දැයි පරීක්‍ෂාකාරීවීම, පමා වී පැමිණෙ ශිෂ්‍ය-ශිෂ්‍යාවන් අව්වේ පේළි ගැස්වීම, ආගමික වතාවත් අතර තුරදී නිශ්ශබ්දතාවය ආරක්‍ෂා කර ගැනීම, කලන්තය සැදෙන අය ශාලව වෙත ගොස් වාඩි කරවීම, උදෑසන රැස්වීම සංවිධානය කිරීම, ගුරුවරු නොමැති පන්ති පාලනය කිරීම, පන්සලේ ගස්-අතු, මල්, ගෙඩි, පොකුණ හා සුරතල් මසුන් ආදිය ආරක්‍ෂා කිරීම, විවේක කාලයේදී ආරවුල් ඇති වන්නේ දැයි පරීක්‍ෂාවෙන් සිටීම, ශිෂ්‍ය-ශිෂ්‍යාවන් විනය විරෝධීව හැසිරෙන්නේ දැයි පරීක්‍ෂාවෙන් සිටීම, විනය කඩ කරනු ලබන අය විදුහල්පති ස්වාමීන් වහන්සේ වෙත ඉදිරිපත් කිරීම, දහම් පාසල අවසන් කිරීමේ රැස්වීම සංවිධානය කිරීම, පේළි සකස් කිරීම, ගේට්ටු අසල රාජකාරී .......) - මෙහි දැක්වූයේ විනය භාර නියෝජ්‍ය ප්‍රධානාචාර්යතුමා පැහැදිලිව හා පිළිවෙලට ඉදිරිපත් කළ රාජකාරී ලේඛනයෙන් මගේ මතකයේ රැඳුනු හා සටහන් කර ගැනීමට හැකිවූ ඒවා කිහිපයක් බව කරුණාවෙන් සලකන්න.

3. විදුහල්පති ස්වාමීන් වහන්සේ, විනය භාර නියෝජ්‍ය ප්‍රධානාචාර්යතුමා ඇතුළු ආචාර්ය මණ්ඩලය පවරනු ලබන ඕනෑම රාජකාරියක් ඉටු කිරීමට සූදානමින් සිටිය යුතුය.
4. දහම් පාසලේ කීර්තිනාමය ආරක්‍ෂාවන අයුරින් කටයුතු කළ යුතුය.
5. සෑම විටම අනෙක් ශිෂ්‍ය-ශිෂ්‍යාවන්ට වඩා ප්‍රියමනාප ආකාරයෙන් සැරසී සිටිය යුතුය.
6. සෑම විටම ශිෂ්‍ය නායක පදක්කම පැළඳ සිටිය යුතුය.
7. දහම් පාසල පැවැත්වෙන සෑම දිනකම දහම් පාසල් පැමිණිය යුතුය.
8. දහම් පාසල විසින් සංවිධානය කරනු ලබන සෑම අවස්ථාවකටම අනිවාර්යයෙන් සහභාගි විය යුතුය.
9. සෑම විටම විනය ගරුකව සිටිය යුතු අතර කිසිම විටක අනවශ්‍ය සම්බන්ධතා නොපැවැත්විය යුතුය.
10. සෑම විටම ආගමට දහමට හා ස්වාමීන් වහන්සේලාට ගෞරව කළ යුතුය.

මා මෙම කරුණු සටහන් කර ගන්නවා දුටු නායක ස්වාමීණ්වහන්සේ "මහත්තයා දේශනයට කරුණු ලියා ගන්නවාද?" කියා විමසා, "මටත් දේශනයක් කරන්න කිව්වනෙ; මේ මම පොඩි සටහනක් ගහ ගත්තා" යැයි මා අත කොළ කෑල්ලක් තැබූ සේක. නායකත්වයේ ලක්‍ෂණ: මාතෘකාව යටතේ අරහං ආදී බුදුගුණ හා ඒවායේ සරල තේරුමත්, නායකයෙකු සතුව එම ගුණ තිබිය යුතු ආකාරයත් කෙටියෙන් සඳහන්ව තිබුණි.
"හාමුදුරුවනේ මෙතන නායකයෝ පත් කරන බවක් පේන්න නෑනෙ"
"ඔව් මහත්තයො, ආචාර්ය මණ්ඩලයට වහල්ලු ටිකක්නෙ මේ තෝරගෙන තියෙන්නෙ"
"හාමුදුරුවනේ මේ ළමයි දැන් ගොඩක් වෙලා හිටගෙන ඉන්න නිසා මම දේශනයක් කරන්න අදහසක් නෑ, මම බැජ් පළන්දල ඉවර වුණහම යන්නම්"
"හොඳ විදිහක් මහත්තයො, මමත් නායකයෝ ගැන නෙමේ සේවකයෝ ගැන කතා කරන්න හිතුව"

මේ අතර සභාව පදක්කම් පැළඳවීමේ අවස්ථාව එළඹ තිබුණි. තෝරා ගත් ශිෂ්‍ය නායක නායිකාවන් පෙළකට සිටි අතර ඔවුගේ මව හෝ පියා හෝ දෙදෙනාම හෝ පැමිණ සිට අය ඔවුන් ඉදිරි පිට සිටගෙන සිටී. දැන් ඔවුන් සූදානම්ව සිටින්නේ කම දරුවන්ට 'ශිෂ්‍ය නායක' පදක්කම් පළඳවන්නටයි. මා සිතාගෙන සිටියේ මට ආරාධනා කළේ ඒ කාර්ය සඳහා කියාය. කෙසේ වුවත් මව, පියා හෝ 'භාරකරුවෙක්' පැමිණ නොසිටි දරුවෙකුට පදක්කම පැළඳවීමට මටත් අවස්ථාව උදා විය. ඒ අතර "බැජ් එක පැළැන්දපු ගමන් මම යනවා" යැයා කීවේ ඊ ළඟට මම කුමක් කළ යුතුදැයි දැන ගැනීමේ අදහසිනි. "අපෝ බෑ, ළමයින්ට නායකත්වය ගැන දේශනයක් කරන්න ඕනෙ ඔබතුමා" ආරාධනා කරද්දි කිව්වනම් තමා වඩා හොඳ; කමක් නෑ කියා කියන්න තිබුණත්, "ළමයි ගොඩක් වෙලා හිටගෙන නේද?" කියා පමණක් කීවෙමි.

දේශනය ආරම්භ කිරීමට ප්‍රථම විදුහල්පති ස්වාමීන් වහන්සේගේ අවසරය ඇතිව අභිනව ශිෂ්‍ය නායක-නායිකාවන්ට මංගල 'රාජකාරිය' පැවරුවෙමි. ඔවුන් රැගෙන ආ පැදුරුවල ඉඳගත් දහම් පාසල් දරුවන්ගෙන් මා පළමුවම විමසා සිටියේ "ඔබ දහම් පාසල් පැමිණෙන්නේ ඇයි" කියා. ඔබත් දන්නා පරිදි හා මමත් බලාපොරොත්තු වූ පරිදිම සම්ප්‍රදායික පිළිතුරු කිහිපයක් ලැබුණි. අනතුරුව මම විමසුවේ "දහම් පාසලේ හා පාසලේ වෙනස" කුමක්ද යන්නයි. ලැබුණේ පිළිතුරු දෙකක් පමණි. එක් පිළිතුරක් වූයේ 11.30 ට අවසන් වන බවයි. අනෙක් පිළිතුර වූයේ නිවාඩු දවසක පවත්වනවා යන්නයි. මාගේ ඊළඟ ප්‍රශ්නය වූයේ එසේනම් දහම් පාසලක් කුමකටද යන්නයි.

මට හරි අමාරුයි....!

මගේ මතයනම් මේ කෙනෙක් ජීවිතයට එක් වරක් පමණක් කළ යුතු ප්‍රකාශයකි.


එහෙත් අවසනාවක මහත! අපේ රටේ බහුතරයක් දවස පුරාවට කීවතාවක් නම් මේ කතාව කියනවාද! මගේ ඔළුව කකියනවා, ඔළුව බරයි, කලන්තෙ වගේ, කැරකිල්ල වගේ, හරි මහන්සියි, බෙල්ල රිදෙනවා, අත කකියනවා, අතන රිදෙනවා, මෙතන රිදෙවා ......

අප නිතරම සිතන දෑ අපට හිමවේ. !

ගෙවී ගියේ මතයක් නැති කාලයක් වගේ!

"වෙලාවක් නැ..!" මේ අමූලික බොරුවක්නෙ. මොනව නැති වුනත් නැති වෙන්නෙ නැති දේ තමා වෙලාව.
ආයෙත් ලියන්න වෙලාව ඇවිත්.